W lipcu 2013 wybrałem się do Woli Okrzejskiej w województwie lubelskim. Poprzednim razem byłem tutaj ponad 20 lat temu we wczesnym okresie szkoły podstawowej, gdzie jako harcerz przyjechałem tutaj na Zlot Sienkiewiczowski. Fakt, że akurat w tym miejscu odbywał się zlot naszego noblisty nie był przypadkowy. Jest to bowiem miejsce urodzin Henryka Sienkiewicza, a w latach 1781-1870 miejscowość ta należała do jego rodziny. W domu, którym się urodził i spędził dzieciństwo dziś od prawie 50 lat funkcjonuje muzeum.
Podróż rozpoczynam od Siedlec. Pociągiem przez Łuków jadę do Okrzei. Zanim jednak dotrę już rowerem do Woli Okrzejskiej kieruję się do Woli Gułowskiej. Wola Gułowska znana jest przede wszystkim z barokowego Kościoła Karmelitów Nawiedzenia NMP, zbudowanego w XVII wieku z cudownym obrazem Matki Boskiej, klasztorem, dzwonnicą i kostnicą. Jest tu także Sanktuarium Unitów Podlaskich i żołnierzy Września 1939 oraz Muzeum Czynu Bojowego Kleeberczyków założone w 1989. Po drodze do Woli Gułowskiej przejeżdżam przez małą wieś Turzystwo. W pewnym miejscu przy jednym z domów dostrzegam pomnik, na którym napis mówi, że jest to miejsce narady polskich dowódców z gen. Kleebergiem na czele przed ostatnią bitwą kampanii wrześniowej w 1939 roku pod Kockiem. Bitwa ta została stoczona w dniach od 2 do 6 października 1939 pomiędzy oddziałami polskiej Samodzielnej Grupy Operacyjnej “Polesie” gen. Kleeberga a niemieckimi oddziałami XIV Korpusu Zmotoryzowanego gen. von Wietersheima. Taktycznie bitwa ta była zwycięska dla Polaków, jednak strategicznie wygrali Niemcy. Była to ostatnia bitwa kampanii wrześniowej stoczona przez regularne wojsko. Wracam do Okrzei. Już z oddali dostrzegam jeden z celów mojej podróży – kopiec Henryka Sienkiewicza. Kopiec został usypany w latach 1932-1928 z 6000 metrów sześciennych ziemi. Zwożoną ją tu z różnych miejsc w Polsce, ale także i na świecie, z którymi związany był noblista. Ma on 15 metrów względnej wysokości i 45m średnicy podstawy. Na szczycie kopca można znaleźć wysoki na prawie trzy metry pomnik pisarza. Jest to idealne miejsce na to by podziwiać pobliskie pola, lasy i park w Woli Okrzejskiej, gdzie upływało dzieciństwo Sienkiewicza i gdzie zrodziło się zamiłowanie do literatury przyszłego noblisty. Po chwili ruszam w dalszą drogę. Zatrzymuję się przy lokalnym cmentarzu, gdyż moją uwagę przykuwa okazały grób. Okazuje się, że jest to grób matki powieściopisarza. Wkrótce docieram także do dworku, w którym Sienkiewicz się urodził i spędził swoje dzieciństwo. Zatrzymuję się tu na dłużej. W dworku, w którym jak już wspomniałem od pół wieku funkcjonuje muzeum pisarza zgromadzono wiele interesujących pamiątek, jak chociażby kołyska, biurko, za którym zasiadał pisarz, czy też maszyna do pisania, na której powstawały jego dzieła. Jest więc co oglądać.
Po zwiedzeniu muzeum pora wracać do domu. Przede mną jeszcze ponad 60km jazdy rowerem. Po drodze natrafiam na miejscowość Tuchowicz. Później dowiaduję się, że jego historia sięga nawet XIII wieku. W 1430r Tuchowicz stał się miastem, kiedy to król Władysław Jagiełło przeniósł wieś na prawa miejskie magdeburskie. Moją uwagę od razu przykuwa oryginalny kościół. Również teren wokół kościoła skrywa interesujące rzeczy. Można tam odnaleźć ciekawe stare rzeźby, ale także groby Joachima Hempla oraz jego żony. Już po powrocie do domu dowiaduje się, że Joachim Hempel był oficerem wojsk napoleońskich, w którego posiadaniu znalazł się Tuchowicz w XIX wieku. Rodzina Hemplów zarządzała nim aż do parcelacji po II wojnie światowej przyczyniając się zresztą do dużego rozwoju. W drodze do Siedlec mijam jeszcze Wiśniew, gdzie w centralnym punkcie znajduje się pomnik-czołg. Upamiętnia on wyzwolenie wsi w czasie drugiej wojny światowej. Miejscowa legenda głosiła, że 24 lipca 1944 r., gdy Niemcy przygotowywali się do spalenia wsi, na skraju lasu pojawił się pierwszy sowiecki czołg. Okupanci uciekli w popłochu i Wiśniew ocalał. Za zasługi w walce z Niemcami wieś została odznaczona Krzyżem Grunwaldu trzeciej klasy. Z czołgiem tym wiąże się także ciekawa historia. Otóż kilka lat temu zagrał on w filmie Rolada Emmericha znanego z reżyserii między innymi z „Dnia Niepodległości”, „Gwiezdnych Wrót’, czy „Uniwersalnego żołnierza” oraz Petera Kassovitza. Amerykańsko-włosko-niemiecki film „Gwiazdy poranne” opowiada historię inwazji na Czechosłowację w 1968 roku, a podstawą scenariusza są “Mróz ze Wschodu” Zdenka Mlynara i “Żołnierze wolności” Wiktora Suworowa.
2013.07.16 Trasa: Wola Gułowska – Okrzeja – Wola Okrzejska – Tuchowicz – Wiśniew – Siedlce (91km)
Więcej zdjęć:
